Tuy sống ở Quy Nhơn hơn 40 năm nay, nhưng tôi chỉ mới biết có dãy tường thành kỳ lạ cách đây không lâu nhờ sự phát triển của ngành du lịch biển ở xã đảo Nhơn Hải. Chúng tôi tìm đến trung tâm xã Nhơn Hải, gửi xe máy, thuê một anh lái mô tô nước với giá 150.000 đồng chở ra đảo Hòn Khô để tận “mục sở thị” bức tường bí ẩn và kỳ lạ.
Bức tường thành nối từ Hòn Khô đến một hòn đảo nhỏ phía ngoài xa. Có lẽ nó là một công trình phục vụ dân sinh hoặc quốc phòng xưa kia của người Chăm…
Hỏi một lão ngư dân địa phương, ông nói dãy tường thành đã có từ lâu đời. Hàng tháng, khi thủy triều rút sâu mới nổi lên mặt biển.
Tường thành kéo dài ước khoảng 3 cây số, có những thời điểm nước biển xuống thấp, trẻ em cũng có thể đi lại trên bề mặt thành để vui chơi hoặc câu cá.
Bí ẩn của tường thành dưới biển chính là không biết do tự nhiên hình thành hay do con người xây dựng?
Đi bộ trên thảm rong rêu bám chặt vào dãy tường thành, ta có cảm giác như đang bước trên một lớp thảm nhung không trơn trượt. Mặt trên tường thành khá bằng phẳng như do bàn tay con người tạo ra. Tuy nhiên, cũng có giả thuyết cho rằng chúng được mài mòn từ sóng biển. Đây cũng là sản phẩm của tự nhiên giống như ghềnh Đá Đĩa ở Phú Yên. Hy vọng các nhà nghiên cứu sẽ trả lời trong một tương lai gần.
Chúng tôi nhờ anh lái mô tô nước chở qua phía cuối bức tường thành. Trên đường đi, có thể nhìn rất rõ từng phiến đá và cụm san hô phía dưới đáy biển.
Chiếc mô tô nước chạy chậm ven tường thành. Trên bờ thành, nước đã bắt đầu cạn, có thể bước xuống đi bộ. Tuy nhiên, thủy triều vẫn chưa xuống hết đủ cho bề mặt tường thành nổi lên hoàn toàn.
Hai bên tường thành là một màu nước xanh thẳm và bọt sóng biển dội lên trắng xóa từng đợt. Anh lái mô tô nước cho rằng nước chỉ sâu khoảng 4 – 5 mét là đến đáy.
Quan sát trên bề mặt tường thành có từng đàn cá nhỏ bơi lội, thấp thoáng có vài con cá chình biển lấp ló ở các khe nứt để rình mồi…
Tận mắt quan sát, chúng tôi thấy rõ những hòn đá của bức tường rất liền mạch và như những khối bê tông trong xây dựng, những khe nứt nằm rải rác trên tường thành trông rất bí hiểm.
Bức tường bí ẩn ở xã đảo Nhơn Hải có thể là do tạo hóa hình thành và là một tác phẩm rất tài tình. Tuy nhiên, nhìn trên bề mặt thành cứ một đoạn ngắn lại có những rãnh lớn vừa đủ để những con thuyền nhỏ tiến vào như có chủ ý sắp đặt của con người vậy.
Theo nhiều ngư dân làm nghề lặn biển ở Nhơn Hải kể lại, tường thành dưới biển không phải làm bằng đá ong như các công trình Chăm cổ. Tường thành giống như được xây bằng hồ vữa, đúc thành từng khối khổng lồ.
Tương tự, ở thôn Hải Minh thuộc phường Hải Cảng, TP. Quy Nhơn, nghe đâu cũng phát hiện có một đoạn tường thành tương tự chìm sâu dưới lòng biển. Khi thủy triều xuống thấp nhất trong năm thì có thể nhìn thấy thấp thoáng…
Theo thư tịch cổ để lại, người Chămpa đã xây dựng 4 thành lớn tại địa bàn tỉnh Bình Định bao gồm: thành Thị Nại thuộc huyện Tuy Phước; thành Đồ Bàn và thành Chas ở thị xã An Nhơn và thành Uất Trì ở huyện Tây Sơn. Ngoài ra còn nhiều di tích tường thành nhỏ khác đã bị chiến tranh tàn phá, nay chỉ còn dấu tích mơ hồ nằm rải rác ở nhiều địa phương trong tỉnh, chưa thống kê hết.
Nhơn Hải quanh năm nước biển trong xanh, có nhiều rạn san hô và sinh vật biển rất phong phú. Ở đây cũng có các dịch vụ lặn biển để ngắm nhìn vẻ đẹp của thế giới huyền ảo dưới đáy đại dương. Ngoài bức tường thành dưới biển, Nhơn Hải còn có các di tích kiến trúc của người Chăm cổ như chùa Linh Sơn, còn gọi là chùa Phật Lồi, có tượng tu sĩ Hời linh thiêng và huyền bí tọa lạc ở thôn Hải Giang.
Hiện nay, do triển khai dự án khu du lịch sinh thái nên tượng tu sĩ nói trên được di chuyển về khu tái định cư Nhơn Phước, thuộc xã Nhơn Hội, TP. Quy Nhơn.
Theo ông Đinh Bá Hòa, nguyên giám đốc Bảo tàng tổng hợp Bình Định, chùa Linh Sơn (Phật Lồi) được xây dựng vào khoảng năm 1913 cách nay khoảng 107 năm. Pho tượng tu sĩ Hời ở làng chài Hải Giang từ lâu có một sức ảnh hưởng rất đặc biệt trong đời sống văn hóa và tâm linh của người dân xã Nhơn Hải…
NGUYỄN TẤN TUẤN
| Các công trình nghiên cứu sử học và khảo cổ học cho thấy, tỉnh Bình Định trước đây là một trong những địa phương thuộc cư dân tiền sử Sa Huỳnh và sau này là một trong những tiểu vùng của Vương quốc Chămpa. Bình Định có nhiều phế tích của văn hóa Chăm, một số giếng cổ hình vuông; rắn Naga; trụ văn bia; tượng thần điểu Garuđa; phù điêu Lăng Ông; khu mộ cổ, tượng tu sĩ…, có lẽ bức tượng lạ tại thôn Hải Giang, xã Nhơn Hải, và bức tường thành bí ẩn ở đây cũng là một trong những di sản văn hóa Chăm độc đáo được người dân phát hiện. |
