Cá cảnh là một trong những sản phẩm nông nghiệp chủ lực của TP.HCM, đây được coi là lĩnh vực quan trọng trong phát triển nông nghiệp đô thị. Những năm gần đây, các hoạt động nhân nuôi, kinh doanh, xuất khẩu cá cảnh tại TP.HCM có tốc độ tăng trưởng mạnh, đem lại giá trị kinh tế cao.
Cá cảnh được coi là sản phẩm có giá trị cao, mang lại hiệu quả kinh tế lớn cho người sản xuất, có khả năng mở rộng thị trường trong nước và xuất khẩu… Đồng thời, việc mở rộng sản xuất cá cảnh còn mang đến tiềm năng trong lĩnh vực du lịch sinh thái, tận dụng được lượng khách du lịch rất lớn đến TP.HCM, lại giúp bà con nông dân tăng thu nhập, nâng cao đời sống.
Về chính sách hỗ trợ vốn nổi bật là Nghị quyết số 10/2017/NQ-HĐND ngày 07/12/2017 của Hội đồng nhân dân Thành phố và hiện nay là Nghị quyết số 06/2021/NQ-HĐND về kéo dài thời gian thực hiện chính sách chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng nông nghiệp đô thị đến ngày 31/12/2021.
Nội dung hỗ trợ vốn trong Nghị quyết 06 quy định cụ thể mức hỗ trợ lãi vay dành cho các doanh nghiệp, tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX), các hộ gia đình, chủ trang tại, cá nhân có phương án đầu tư nuôi cá cảnh được phê duyệt là 80% lãi suất. Đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo sẽ được hỗ trợ 100% lãi suất.
Hiện nay, tổng diện tích sản xuất, nuôi cá cảnh trên toàn thành phố có khoảng 88 ha với hơn 290 cơ sở/hộ nuôi, tập trung ở một số quận huyện như Bình Chánh, Củ Chi, Hóc Môn, Thủ Đức và quận 9. Tổng sản lượng cá cảnh đạt 155 triệu con, sản lượng xuất khẩu đạt khoảng 18,2 triệu con, giá trị kim ngạch đạt 20 triệu USD. Thị trường cá cảnh TP.HCM chiếm đến 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Cùng với đó, Việt Nam là một trong số 17 quốc gia xuất khẩu cá cảnh hàng đầu trên thế giới, xuất khẩu đi hơn 50 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Từ đầu năm 2020 đến nay, đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu cá cảnh của thành phố. Tuy nhiên, sản lượng cá cảnh vẫn được duy trì sản xuất và xuất khẩu.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP.HCM, năm 2020, cá cảnh xuất khẩu trên địa bàn thành phố đạt 16,41 triệu con, giảm 23,7% so cùng kỳ; kim ngạch xuất khẩu 17,26 triệu USD, tăng 25,7% so cùng kỳ. Thị trường xuất khẩu chủ yếu là châu Âu, chiếm 54,09%; châu Á, chiếm 29,18%; châu Mỹ, chiếm 14,34%.
Nhờ có hỗ trợ lãi vay, nghề nuôi cá cảnh ở TP.HCM ngày càng có nhiều cơ hội để phát triển mạnh mẽ và đa dạng hơn. Điển hình là một số công ty có tỷ lệ xuất khẩu các cảnh đứng đầu như HTX Sinh vật cảnh Sài Gòn, Công ty CP Sinh vật cảnh Thiên Đức và Công ty CP Sài Gòn cá kiểng…
Trong đó, HTX Sinh vật cảnh Sài Gòn (ấp Cây Trôm, xã Phước Hiệp, huyện Củ Chi) là đơn vị xuất khẩu cá cảnh lớn tại TP.HCM, đưa cá cảnh Việt Nam đến nhiều thị trường lớn trên thế giới. Thành lập từ năm 2013, HTX Sinh vật cảnh Sài Gòn hình thành với mong muốn gắn kết thành viên, xây dựng mô hình liên kết sản xuất – tiêu thụ theo chuỗi. HTX vừa là đơn vị chuyên sản xuất và xuất khẩu cá cảnh, vừa là đầu mối cung cấp con giống và bao tiêu sản phẩm cho nhiều hộ nuôi cá cảnh trên địa bàn TP.HCM.
HTX có tổng diện tích canh tác gần 15 ha với 13 thành viên liên kết sản xuất, đạt doanh thu hơn 2 tỷ đồng/tháng, tạo thu nhập ổn định cho thành viên trung bình từ 7 đến 10 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, HTX cũng tạo thêm việc làm cho hơn 60 lao động địa phương với mức lương từ 6 đến 7 triệu đồng/tháng. Hiện nay, thị trường tiêu thụ cá cảnh của HTX ngày càng được mở rộng đến nhiều quốc gia ở châu Âu và châu Á, đặc biệt là những thị trường “khó tính” như Trung Đông, Singapore, Thái Lan, Hàn Quốc, Nhật Bản…
Trong thời gian tới, để phát triển hơn nữa nghề nuôi cá cảnh, TP.HCM cần có thêm những chính sách hỗ trợ về vốn, kỹ thuật, tạo điều kiện thuận lợi cho các cá nhân, doanh nghiệp, HTX hoạt động trong lĩnh vực cá cảnh. Đồng thời, thành lập nhiều hơn nữa chuỗi liên kết giá trị trong nghề sản xuất cá cảnh, kế hoạch sản xuất ổn định, đảm bảo hiệu quả mô hình. Tiếp tục triển khai các chính sách hỗ trợ đúng đối tượng, nhập khẩu con giống theo nhu cầu thị trường, tiến tới xây dựng thương hiệu cá cảnh của TP. HCM, cũng như cá cảnh Việt Nam.
