Sữa (gồm sữa bò, trâu, dê, cừu) là thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao. Trong thành phần của sữa có đầy đủ các chất đạm, mỡ, đường, vitamin và chất khoáng giúp cơ thể phát triển và khỏe mạnh. Theo tư vấn của Viện dinh dưỡng quốc gia, trẻ uống sữa là cần thiết nhưng không nên ép trẻ uống bằng mọi cách.
Với trẻ nhỏ, sữa mẹ là thức ăn tốt nhất, cần cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu nếu mẹ đủ sữa. Những tháng tiếp theo cần cho trẻ ăn bổ sung, trong khẩu phần của trẻ nên có thêm sữa (có thể là sữa bò, sữa trâu, sữa dê) tuy nhiên nếu chỉ quan tâm cho trẻ uống sữa thì chưa đủ dinh dưỡng, cần cho trẻ ăn thêm các thức ăn đa dạng từ 4 nhóm thực phẩm mới cung cấp đủ dinh dưỡng giúp trẻ khỏe mạnh, phát triển tốt.
Nếu suy nghĩ “sữa là tốt nhất, nếu trẻ không chịu ăn thì cứ ép cho chúng uống sữa là đủ” là không đúng vì sẽ dẫn đến sự thừa một số thành phần mà lại thiếu hụt một số thành phần khác.
Thí dụ, nhu cầu dinh dưỡng của trẻ từ 1 – 3 tuổi là 1.300 kcal, 30 g chất đạm (protid), 36 g chất béo (lipid), 195 g chất đường bột (glucid) và 1.200 ml nước. Để đảm bảo nhu cầu về năng lượng trẻ cần uống 2 lít sữa bò (đã pha theo công thức)/ngày, nhưng nếu uống đủ 2 lít sữa thì lượng đạm đưa vào cơ thể sẽ vào khoảng 42 – 45 g (dư khoảng 10 – 12 g), lượng mỡ đưa vào cơ thể khoảng 48 – 50 g (dư khoảng 12 – 14 g).
Lượng dư ra của cả chất đạm và chất béo đều không tốt cho trẻ vì trong quá trình tiêu hóa sẽ tạo ra các sản phẩm trung gian độc hại cho cơ thể. Nếu điều chỉnh lại cho phù hợp với nhu cầu chất đạm, chất béo của bé thì bé cần uống khoảng 1.400 ml sữa bò (đã pha theo công thức)/ngày và như vậy tổng năng lượng chỉ đạt 910 kcal (thiếu khoảng 30%).
Các thành phần dinh dưỡng (các vitamin, muối khoáng) được bổ sung trong sữa cũng chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu hàng ngày của trẻ, chất xơ trong sữa rất ít nên nếu chỉ uống sữa, các cháu sẽ bị táo bón.
Mặt khác, nếu chỉ uống sữa, trẻ sẽ không cần nhai, làm cho hệ thống răng và các cơ nhai không cần làm việc sẽ không gây cho trẻ cảm giác ngon miệng, không kích thích các tuyến tiêu hóa bài tiết.
Trong sữa công thức còn không có các yếu tố bảo vệ tự nhiên như chất pectin, các chất chống oxy hóa như là beta-caroten, hợp chất flavonoid, polyphenol… Các chất đó có từ các thực phẩm tự nhiên để giúp cơ thể tăng cường bài tiết chất độc hại ra khỏi cơ thể, kích thích hệ miễn dịch tự nhiên, giúp trẻ tăng cường sức đề kháng.
Như vậy, sữa là thức ăn rất tốt cho trẻ, giúp cho khẩu phần ăn của trẻ cân đối hơn, nhưng chỉ tập trung cho trẻ uống sữa không là không đảm bảo dinh dưỡng hợp lý cho trẻ.
