Kho tư liệu đồ sộ và sắp xếp khoa học của hầu hết dự án sưu tập, khảo sát và nghiên cứu do Viện Viễn đông Bác cổ (EFEO) Pháp trực tiếp thực hiện trong hơn 100 năm trở lại đây thường chứa đựng một sức hấp dẫn mãnh liệt đối với người yêu sách lẫn giới học thuật, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu thuộc lĩnh vực tại Việt Nam và quốc tế, đặc biệt ở mảng văn hóa – xã hội.
Trước đó, hồi năm 2017 và 2018, Nhà xuất bản Văn hóa – Văn nghệ TP.HCM đã phối hợp với Viện Viễn đông Bác cổ (EFEO) Pháp giới thiệu đến độc giả 2 tuyển tập sách: Lục Vân Tiên cổ tích truyện (bộ hai quyển, song ngữ) và Tranh dân gian Việt Nam. Hai tập sách này đã thu hút sự chú ý của người đọc trong và ngoài nước nhờ nội dung hấp dẫn, hình ảnh minh hoạt độc đáo, mang tính nghệ thuật cao.
Tính đến thời điểm hiện tại, Tranh dân gian Việt Nam là tập sách được đánh giá vào loại hiếm, được giới sưu tầm “săn mua” lại từ những chủ nhân sở hữu trước đó, dù số lượng bản in lên đến hàng ngàn bản.
Tiếp nối thành công từ sự hợp tác giữa hai bên, sau gần hai năm thỏa thuận tác quyền và nghiêm túc thực hiện công tác biên soạn – biên dịch, Nhà xuất bản Văn hóa – Văn nghệ TP.HCM cũng vừa giới thiệu đến công chúng tuyển tập “Ký ức Đông Dương: Việt Nam – Lào – Campuchia”.
Nét mới trong tập sách này không chỉ là sự tổng hợp, chắt lọc đầy tính khoa học và nghệ thuật của 3 tập sách đơn lẻ mà Viện Viễn đông Bác cổ (EFEO) Pháp từng ấn hành, xuất bản trước đó tại nước ngoài là Ký ức Việt Nam (2013), Ký ức Lào (2015) và Ký ức Campuchia (2017) trước đó vào một tập sách, mà còn ở việc nội dung đã được Nhà xuất bản Văn hóa – Văn nghệ TP.HCM dịch sang tiếng Việt và tiếng Anh so với bản Pháp ngữ của ấn phẩm gốc. Bằng cách này, các tác phẩm văn hóa dễ dàng tiếp cận hơn đến công chúng trong nước, và đặc biệt là “cầu nối” đến khách hàng là du khách quốc tế có dịp đến tham quan TP.HCM nói chung và Việt Nam nói riêng.
Chưa dừng lại ở đó, ngoài phiên bản bìa cứng thông thường, bộ sách này còn có 100 phiên bản bìa cứng, áo bao đặc biệt, được đánh số thứ tự.
Đại diện Nhà xuất bản Văn hóa – Văn nghệ TP.HCM cho hay, phần đầu của tập sách giới thiệu về lịch sử hình thành và những tư liệu quý giá qua thời gian được lưu trữ kỹ lưỡng bởi Viện Viễn đông Bác cổ (EFEO) Pháp qua những chuyển biến của lịch sử. Những hình ảnh khắc sâu trong tim, về khoảnh khắc trong quá khứ, xuyên suốt ở ba quốc gia Việt Nam – Campuchia – Lào được tái hiện vô cùng sinh động, hiện thực qua từng trang sách, đó là Ký ức Việt Nam: cận cảnh Đông Dương, con người và truyền thống; mỹ thuật và kiến trúc, Phật giáo, lễ hội và nghi thức tôn giáo; Ký ức Campuchia: khoa học – mỹ thuật – chính trị, đất – nước, nghi lễ hoàng cung, nhà sư và chùa chiền, thế giới “tách biệt”, khám phá; và Ký ức Lào: tự nhiên và văn hóa, con người và thiên nhiên, lễ hội và truyền thống, thực hành phật giáo. Tổng hợp tương quan về đa sắc tộc….
Ví dụ, ở phần Ký ức Việt Nam – Cận cảnh phương Đông, đại diện Viện Viễn Đông Bác cổ pháp ở Việt Nam cho rằng:
“Vốn chú trọng lối tường thuật, các nhà nghiên cứu vào cuối thế kỷ thứ 19 thường thích mang theo bên mình một cuốn sổ ghi chép, mặc dù họ cũng đã quen với những bức vẽ kỹ thuật vốn là những hình ảnh duy nhất được chấp nhận in kèm với các bài tạp chí chuyên ngành.
Họ mô tả các chi tiết thông qua những ký họa giản lược khi không thể phó thác việc này cho thợ vẽ phụ tá của Viện. Đây quả là một công việc khó khăn vì để vẽ bằng than cần phải có óc quan sát, hoa tay và đặc biệt là phải có thời gian.
Việc sử dụng ảnh giúp vượt qua được những trở ngại này đồng thời thoát khỏi các chuẩn mực gò bó của hội họa để thể hiện thực tế với độ chính xác như mong muốn.
Các nhà khảo cổ học và dân tộc học của Viện Viễn đông Bác cổ Pháp đã rất nhiệt tình ủng hộ và bảo vệ công cụ chụp ảnh mới này vì chuyên ngành mới của họ mang tính kỹ thuật và gắn liền với thực địa (cũng tương tự như các nhà địa lý và địa chất học nhưng với những lý do khác).
Ảnh chụp khoảnh khắc cho phép lưu giữ lại một hoạt động, hiện tượng diễn ra trong chốc lát và khôi phục toàn bộ các chi tiết mà mắt thường có thể không ghi nhận kịp. Chẳng hạn như vạt áo bung lên của người H’Mông, một công đoạn khai quật cổ vật bị chôn vùi dưới lòng đất hay một công trình xây dựng của người Chăm có nguy cơ sắp biến mất. Ảnh sao chụp cho phép xếp sang bên cạnh một số chủ đề rồi tiếp tục nghiên cứu nó về sau, quay lại một chi tiết nào đó, so sánh chúng hoặc dùng làm cứ liệu”.
Hay như, trong Ký ức Lào – Tự nhiên và văn hóa, bạn đọc sẽ được chiêm ngưỡng các bức ảnh là bằng chứng độc đáo làm toát lên cuộc sống êm đềm và giản dị ở Luang Prabang đầu thế kỷ 20″.
Ký ức Đông Dương: Việt Nam – Lào – Campuchia – Lào có giá bìa 550.000 đồng đối với bản bìa cứng thông thường, hoặc 650.000 đồng đối với bản bìa cứng đặc biệt. Sách hiện có bán tại Cửa hàng sách Văn hóa – Văn nghệ TP.HCM (88 – 90 Ký Con, Q.1, TP.HCM – ĐT: 0903033237), và quầy M3 đường sách TP.HCM (đường Nguyễn Văn Bình, Q.1 – ĐT: 0924514778, 028.38224955), cũng như hệ thống nhà sách Fahasa trên toàn quốc, và trang web tiki.vn.
