Làm thế nào để nuôi con mau lớn, thông minh, học giỏi?

Trẻ con cần được nuôi dưỡng như thế nào để cho mau lớn, tăng chiều cao và thông minh, học giỏi? Những thứ sữa quảng cáo có thật sự làm cho trẻ con mau cao lớn, thông minh học giỏi không? Làm thế nào để tránh thực phẩm có melamin?…

Cũng như mọi sinh vật khác, cơ thể con người thật là kỳ diệu: từ một tế bào noãn trong bụng mẹ, sau khi thụ tinh, có thể tạo ra một cơ thể toàn vẹn không dư không thiếu, liền được bú sữa mẹ… và tập ăn uống, lớn lên thành con người toàn vẹn. Tuy nhiên, sự kỳ diệu này chỉ có được khi ta cung cấp cho thai phụ và trẻ con đầy đủ và cân bằng dưỡng chất để cơ thể tự phát triển. Sự phát triển của trẻ con phải tính từ khi bắt đầu cấn thai, cho tới khi sinh ra, lớn lên… và hoàn tất tuổi thành niên (18 tuổi).

Trước khi quyết định có con

Cả hai vợ chồng phải biết ăn uống cân bằng dưỡng chất. Không uống rượu, bia, không dùng các chất kích thích thì mới có thể tạo ra cái “mầm sống” lành lặn, không bị khuyết tật.

Chỉ cần hoặc vợ hoặc chồng quá chén độ nửa xị đế, hoặc 3 lon bia, hoặc 100 cc whisky mà “xáp vô”, nếu gặp ngày trứng rụng, thì bào thai có thể bị dị dạng lúc sinh ra!

Trong ngày cưới mà cô dâu, chú rể cứ “thoải mái cụng ly chúc mừng”… thì đêm động phòng nếu thụ thai, sẽ có nguy cơ cao sinh con dị dạng.

Nếu phụ nữ ăn uống thiếu rau quả tươi trong vài tháng đầu mang thai, sẽ dẫn tới thiếu acid folic (sinh tố B9) thì đứa bé sinh ra có thể bị nứt ống thần kinh tủy sống, một dị tật nghiêm trọng!…

Mang thai mà ăn uống thiếu chất hoặc không cân bằng dinh dưỡng thì bào thai bị suy dinh dưỡng, sau này trẻ sơ sinh bị nhẹ cân và èo uột sẽ khó nuôi và yếu kém về thể chất, cả tâm thần, dù có nuôi bù cũng không thông minh được!

Từ sơ sinh đến thôi nôi

Não và hệ thần kinh phát triển rất nhanh, cho bú sữa mẹ ngay trong vòng 3 giờ đầu sau sinh và tiếp tục ít nhất cho tới 6 tháng tuổi. Bú tiếp sữa mẹ đến 1 tuổi hay hơn càng tốt.

Trong 5 tháng đầu, nếu người mẹ ăn uống cân bằng dưỡng chất thì bé chỉ cần sữa mẹ là đủ, không cần bổ túc gì thêm cả. Chỉ khi bà mẹ không đủ sữa thì mới cho bú dặm thêm sữa bò.

Đầu tháng thứ sáu trở đi, sữa mẹ không thể đáp ứng đủ cho nhu cầu phát triển của bé nữa. Do đó phải cho bé ăn dặm. Thức ăn dặm tốt nhất cho bé giai đoạn này là sữa bò (sữa bò tươi đun sôi để nguội, hoặc sữa tươi tiệt trùng, sữa bột công thức…). Cần cho thêm vào mỗi bình sữa 1 muỗng cà phê dầu ăn (dầu mè, dầu nành, dầu hướng dương, dầu phộng sống) để có thêm đủ các acid béo thiết yếu linoleic, linolenic, arachidonic (còn gọi là acid béo omega 3, omega 6) cho sự phát triển trẻ con.

Để có đủ sinh tố, khoáng chất rất cần cho sự phát triển trẻ con: mỗi ngày lấy 5 – 7 lá rau bằng bàn tay sè của bé và 1 miếng quả bằng nắm tay bé, một ít thịt, cá… xay, giã nhuyễn, nấu chung với bột gạo lứt, thành bột khuấy cho bé ăn dặm (nhớ cho thêm 1 muỗng cà phê dầu ăn/ngày cho bé).

Tập cho bé ăn thêm chuối chín tươi, nước cam… mỗi ngày.

Dưỡng chất quan trọng nhất cho sự phát triển trẻ con là chất đạm và chất béo. Bạn phải tính sao cho mỗi ngày đủ 1 g chất đạm và 1 g chất béo cho mỗi kg cân nặng của bé. Một gram chất đạm tương ứng với khoảng 7 g thức ăn giàu đạm (thịt, cá, trứng, tôm, cua, sò, ốc… chỉ tính phần ăn được). Ba mươi ba mililit (33 cc) sữa bò tươi đun sôi để nguội, hoặc sữa bò tươi tiệt trùng hoặc sữa bột pha theo công thức (ghi trên nhãn hộp) tương đương với 1 g chất đạm. Một muỗng cà phê dầu mỡ tương đương 4 g chất béo.

Trẻ con 8 tháng tuổi trở lên ở Mỹ được bác sĩ khuyên cho dùng sữa tươi tiệt trùng là thức ăn thiên nhiên, cân bằng dưỡng chất (bio-organic) mặc dù lương của cha mẹ chúng trên 200.000 USD/năm.

Từ 1 – 6 tuổi

Cũng cho ăn như trên nhưng số bình sữa bớt dần thì tăng thức ăn lên như thức ăn người lớn. Tập cho bé ăn như người lớn, nghĩa là các món lương thực, rau, cá, thịt, trứng, tôm, cua, nghêu, sò, ốc… tăng dần lên, còn sữa thì giảm dần xuống (nhưng vẫn giữ mức tối thiểu 1 – 2 ly/ngày, cho tới tuổi thành niên). Nhớ tính sao cho lượng thịt, cá, sữa, trứng… cung cấp đủ 1 g chất đạm cho mỗi kg cơ thể trẻ/ngày như nêu trên. Cuối giai đoạn này não bộ và hệ thần kinh bé đã phát triển đầy đủ như người lớn nhưng hệ thống dây thần kinh chưa có bao myelin (chưa myelin hóa, nên tính tình còn bồng bột, chưa trưởng thành).

Trứng là thức ăn bổ túc chất đạm và sinh tố, khoáng chất rất tốt cho sự phát triển trí não trẻ con: từ 1 – 3 tuổi mỗi tuần 3 – 5 lòng đỏ trứng cút hoặc 1/2 – 1 lòng đỏ trứng gà luộc; 4 – 6 tuổi tăng gấp đôi, ăn cả lòng trắng. Cần đảm bảo chất béo cho bé theo tiêu chuẩn tối thiểu 1/2 g dầu và 1/2 g mỡ cho mỗi kg cơ thể. Mỡ thường đi kèm thịt, cá và các món chiên xào. Vậy cần bổ túc cho bé dầu mè, dầu phộng, dầu nành cho vào các món kho, nấu, luộc chứ đừng chiên rán để khỏi bị hư các acid béo thiết yếu. Đậu phộng luộc (nấu) là món ăn vặt hàng ngày bổ túc chất béo rất tốt cho trẻ con. Đậu phộng khô, ngâm nước, giã nhỏ nấu với bí đỏ, rau dền rất tốt cho trẻ con.

Bổ túc sinh tố, khoáng chất tối thiểu, trong 5 – 7 lá rau bằng bàn tay sè và 4 – 5 miếng quả bằng nắm tay của trẻ. Tốt nhất là xay, giã nhuyễn nấu thành món xúp hay bột khuấy cho trẻ ăn hàng ngày. Quả cây chín tươi: chuối, cam, quýt, bưởi, táo, mận… ăn hàng ngày rất tốt (chuối chín tươi là quả cây khó bị nhiễm trùng nhất).

Cần thay đổi món theo mùa, như Hàn lâm viện khoa học Mỹ khuyên: trẻ con cũng như người lớn, mỗi ngày cần ăn ít nhất là 5 thứ rau và 5 thứ quả khác nhau, mới đảm bảo sức khỏe. Một món bổ túc khoáng vi lượng, nhất là iod, rất cần cho sự phát triển chiều cao và trí não trẻ con là rong biển. Mỗi tuần các cháu cần hai bữa chè hoặc canh nấu với rong biển (phổ tai, rau câu, rong mơ…).

Từ 7 – 13 tuổi

Là nhóm tuổi tiền dậy thì, chúng “ăn như tằm ăn lên” nhất là từ 8 tuổi (con gái, ăn bằng nhu cầu người mẹ; con trai, ăn bằng nhu cầu người cha): các thức ăn như trên nhưng tăng số lượng lên. Cần bổ túc cho các cháu mỗi ngày 1 quả trứng luộc và 1 ly sữa bò.

Từ 14 – 18 tuổi

Khẩu phần như trên nhưng số lượng cao hơn nhu cầu của cha mẹ chúng. Lưu ý đảm bảo mỗi ngày 200 g rau lá các loại, 100 g củ quả non và 200 g quả chín tươi và 20 g rong biển khô/tuần. Lưu ý cho trẻ nhỏ và hướng dẫn trẻ lớn ăn uống cho cân bằng dưỡng chất như trên.

Tránh để trẻ con thích gì ăn miết một món, lạm dụng nước ngọt vô chai, đóng hộp quá nhiều đường làm lệch cán cân dinh dưỡng dẫn tới béo phì cũng tác hại không thua gì suy dinh dưỡng.

Ở tuổi đi học, trẻ càng phát triển nhanh, nhu cầu ăn uống cao và cùng với sự vận dụng trí óc nhiều, thì trẻ càng cần những thực phẩm cần cho hệ thần kinh như sữa, trứng và rau quả tươi nói trên chứ không có gì lạ nhưng phải đáp ứng đầy đủ.

Cấu tạo và sự myelin hóa hệ thần kinh cần 3 yếu tố chính: vài acid amin thiết yếu, có trong thịt cá và sữa; vài acid béo thiết yếu từ dầu nói trên, một đường đơn là galactose chỉ có nhiều trong sữa và chất cholin, lecithin có nhiều trong lòng đỏ trứng, đậu mè các loại, cùng các sinh tố, khoáng chất trong rau quả tươi đã nêu trên. Cho nên phải đáp ứng các món này xuyên suốt từ sơ sinh đến hết tuổi vị thành niên.

Nói chung, loài người được sinh ra và tồn tại cho đến nay đã hàng triệu năm rồi. Thiên nhiên làm được tất cả và bằng chứng mọi cách ăn uống của người lớn và nuôi dưỡng trẻ con ít ra là từ vài chục thế kỷ trước đây, khi khoa học chưa phát triển nhiều, vẫn có vố số nhà thông thái, đã tạo nên vô số tiến bộ khoa học như ngày nay chúng ta đang hưởng.

Càng nghiên cứu, người ta càng nhận thấy “trở lại với thiên nhiên” là tốt nhất. Nhưng phải vận dụng đúng cách, theo khoa học.

Những thực phẩm công nghiệp từ sữa bột công thức, bột dinh dưỡng… cũng có cái tốt của nó như cân bằng dưỡng chất, đảm bảo vệ sinh… nhưng thường được cường điệu hóa với các chất bổ sung như taurin, DHA, acid béo omega 3… Thật ra những chất này cũng có trong các thực phẩm truyền thống như đã nêu trên. Họ còn dùng những từ thật “kêu” như “gain” (lên cân), “advance” (tiến bộ, cải tiến), “plus” (thêm, cộng thêm), “IQ” (chỉ số thông minh)… khiến người tiêu dùng phải chạy đôn chạy đáo kiếm tiền mua cho được và quên đi những thức ăn truyền thống vốn sẵn có trong tầm tay của mình! Thực chất càng ngày càng cho thấy tại Hoa Kỳ cũng như các nước phát triển khác ở Âu Mỹ, người dân vì đời sống công nghiệp bận rộn, lại chạy theo sự quảng cáo của thức ăn công nghiệp “thượng hảo hạng” ấy mà nuôi trẻ con nên đã cho ra những “bầy trẻ công nghiệp” mà tỷ lệ thừa cân, béo phì lên đến 40 – 50%!

Đa số trẻ béo phì sẽ trở thành người lớn béo phì mà như một cuộc hội nghị khoa học về béo phì mới đây ở Pháp đánh giá là “Thà sống cuộc đời tàn tật, còn hơn là béo phì!”. Đó là chưa nói tới sự dối trá trong công nghiệp thực phẩm trẻ con như trộn bột xốp (nguồn gốc từ nhôm), melamin độc hại chết người như vừa qua…

DS. DIỆU PHƯƠNG – BS. QUỲNH NGA