Mặc mưa rét tôi vẫn quyết tâm khăn áo ngược núi lên Ú Xì Sung thuộc xã vùng cao Tả Phời, thành phố Lào Cai. 20 năm từ một thị xã nhỏ bé heo hút vùng biên đã lớn vụt thành chàng trai tuổi đôi mươi cường tráng. Với sức vóc và tâm thế vươn mình vào kỷ nguyên mới để trở thành tốp đầu, điểm sáng của miền biên cương Tây Bắc Tổ quốc.
Những năm tháng của thành phố tuổi trẻ biên cương đã vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng đơn vị Anh hùng thời kỳ đổi mới và thành phố trẻ biên cương ấy đang phấn đấu đạt các tiêu chí để sớm trở thành đô thị loại 1 trực thuộc tỉnh. Song cái tôi muốn tìm là lời giải của đời sống người dân ở các thôn bản nơi “nóc nhà” thành phố như Ú Xì Sung, Phìn Hồ Thầu, Phìn Hồ, Xéo Tả, Làng Mới… Ở đấy Nông thôn mới đã làm đổi thay nếp nghĩ cách làm của người dân đến đâu? Chỉ tâm thế đó cũng đủ thôi thúc bước chân tôi vượt gió bấc mưa phùn, vượt dốc đèo heo hút lên đỉnh mờ sương thôn Ú Xì Sung.
Theo tiếng địa phương, Ú Xì Sung địch nghĩa là rừng vầu đắng, còn Tả Phời là mảnh đất to béo.
Nghe địa danh vừa hay vừa lạ, hấp dẫn trí tò mò. To thì đương nhiên rồi, nếu tính diện tích xã Tả Phời đủ chấp mấy xã phường thành phố gộp lại. Bởi nằm bên sườn phía Đông của dãy Hoàng Liên trên bình độ 800 – 1.200 m so với mực nước biển nên nơi đây ví như nóc nhà thành phố.
Đất rộng người thưa, địa hình chia cắt mạnh giao thông cách trở, khí hậu khắc nghiệt, chính những yếu tố ấy đã là rào cản cho sự phát triển của Tả Phời, đặc biệt các thôn bản nơi mờ sương này đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn.
Từ khi Tả Phời sáp nhập vào thành phố, mọi nỗ lực của cấp uỷ chính quyền các cấp dồn sức giúp nơi đây, từ đó Tả Phời có nhiều khởi sắc, đời sống nhân dân từng bước được cải thiện. Song vẫn chỉ là như nhúm muối bỏ biển. Hỗ trợ, giúp đỡ chỉ là cái tay vịn bước đầu, còn từ nội lực vực lên bước đi phải bằng chính đôi chân của mình mới bền vững.
Trăm nghe không bằng một thấy. Có đến mới biết đời sống của người dân còn nhiều khó khăn nhưng luôn quyết tâm vượt lên để có cuộc sống ngày càng tươi đẹp hơn. Sức bật dựa trên những đường hướng chính sách sát thực đang lan toả như nắng xuân, chiếu rọi từng ngõ xóm, xua tan giá lạnh. Đào xuân đang bừng sắc thắm báo hiệu một năm mới với nhiều điều tốt đẹp đang về.
Đón tôi là một người trung niên cao to đẹp giai, ông nở nụ cười hiền lành nhìn đã thấy thân thiện. Đó là Lý Láo Lủ, Bí thư chi bộ Ú Xì Sung, do Chủ tịch UBND xã Lê Trường Giang giới thiệu.
Không để thời gian lãng phí, Lý Láo Lủ chở tôi một vòng quanh thôn. Chiếc xe máy Future hiệu Honda rú ga chạy vèo vèo vượt con dốc trải bê tông uốn lượn vào xóm Thoong Vé. Tôi níu chặt vào thắt lưng Bí thư chi bộ thôn, chăm chăm nhìn xuống vực hun hút phía sau mà rợn tóc gáy. Lên đến đỉnh dốc, mây mù giăng mờ mịt, Lý Láo Lủ dừng tay ga và tạt xe vào khoảng trống bên gốc đào xù xì đang lốm đốm nở hoa bảo: “Nghỉ một tí cho sương loãng rồi đi tiếp bác nhá! Đợi tí, nắng bừng lên vấn vít, bác lại chả muốn đi!”…
Giữa lưng trời mờ mịt, gió lạnh hun hút, mây cuồn cuộn bủa vây quanh tôi. Thoáng nghĩ, Ú Xì Sung đây ư? Nóc nhà thành phố là nơi này đây ư! Thật không uổng phí cuộc rong chơi để xuân này biết đến em Ú Xì Sung mùa đào nở.
Đúng như lời ông Bí thư trưởng thôn nói. Bỗng sương loãng tan bay biến, nắng toẽ tia lọt mây xoè như rẻ quạt trải xuống thung mơ màng. Xóm núi nhập nhoà lúc ẩn lúc hiện như trò ú tim tít vào vực sâu, rồi lại đùn lên cuồn cuộn, đẹp đến mê hồn.
Đấy bác lại ra thơ bây giờ!
Người bí thư chi bộ thôn với câu nói thân mật pha chút hài hước càng làm tôi chộn rộn đôi chân. Cảnh với người Ú Xì Sung tự dừng làm tôi phấn khích yêu thương, gần gũi, mọi cảm giác sợ hãi ban nãy tự tan biến.
Tiếp tục hành trình, trong tiếng gió vù vù bên tai, sương tạt mặt se sắt, nắng thoắt ẩn hiện, rừng đào như mơ ngủ vùi thung sương. Bí thư Lý Láo Lủ kể về những khó khăn gian khổ khi chưa có con đường, xóm núi này như một “ốc đảo” cách biệt.
Ông kể về những công sức, tiền bạc của bà con nhân dân trong thôn bỏ làm đường. Kể về những ngày đầu gian nan trong vận động, tuyên truyền để người dân hiểu lợi ích của con đường. Đúng là vạn sự khởi đầu nan, con đường của ý Đảng lòng dân cuối cùng cũng thành hiện thực hôm nay.
Sinh ra và lớn lên trên xứ núi mờ sương thuộc thôn Ú Xì Sung xã vùng cao Tả Phời, chàng thanh niên người Dao Lý Láo Lủ từ nhỏ được ảnh hưởng giáo lý, chữ nghĩa của người cha và sớm nhận thức việc học con chữ để làm người có ích.
Học xong lớp 12, do hoàn cảnh gia đình khó khăn, Lý Láo Lủ tạm gác giấc mơ vào đại học, anh lập gia đình gắn bó xây dựng quê hương. Song những năm tháng đói nghèo vây hãm cuộc sống, bao trăn trở phải làm gì để phát triển kinh tế gia đình. Với tính năng nổ, nhiệt tình trong những phong trào, Lý Láo Lủ sớm được đứng trong hàng ngũ của Đảng cộng sản Việt Nam. Với tinh thần trách nhiệm từ uy tín anh được bầu làm Bí thư chi bộ kiêm Trưởng thôn Ú Xì Sung từ năm 2012.
Từ không đến có, từ khó biến thành dễ, đó là những gì mà Bí thư Lý Láo Lủ đã cùng cấp uỷ chi bộ vạch đường đi đúng hướng. Việc đưa ra nhiều giải pháp phù hợp thực tế của địa phương nhằm không ngừng nâng cao, phát triển kinh tế cho người dân, những đề suất thiết thực với đời sống, được nhân dân đồng tình hưởng ứng.
Trong chương trình xây dựng Nông thôn mới anh tâm sự: Cái đầu tiên muốn cải thiện được cuộc sống nhân dân, tiếp cận với văn minh bên ngoài, tiếp cận với thị trường thì việc làm đường giao thông là khâu đột phá.
Được sự quan tâm chỉ đạo kịp thời cùng sự đầu tư của các cấp chính quyền xã, của thành phố. Sự đồng tình ủng hộ của nhân dân như làn gió mới thổi bùng lên ngọn lửa xua đi những vây hãm. Cho đến bây giờ toàn thôn Ú Xì Sung hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông, bê tông hoá đến từng ngõ xóm, với tổng chiều dài hơn 9,7 km, với kinh phí hàng tỷ đồng từ nhiều nguồn vốn, đặc biệt sự đóng góp của người dân, động lực chính nâng cao trách nhiệm và thúc đẩy.
Từ nỗ lực quyết tâm chính trị cao của cấp uỷ chi bộ và nhân dân, từ một thôn thuộc diện đặc biệt khó khăn, trở thành điểm sáng của thành phố trong việc xoá đói giảm nghèo bền vững, xoá bỏ tập tục lạc hậu, chung lòng, chung sức xây dựng bản làng. Trong tiến trình đó có sự đóng góp không nhỏ của người đem ánh sáng của Đảng về soi rọi vùng cao này – Bí thư chi bộ Lý Láo Lủ.
Khát vọng nhân lên khát vọng, với cách làm sáng tạo, từ con đường mòn ngựa trâu đã trở thành trục giao thông liên kết trong toàn thôn. Ông tâm sự: Làm được là nhờ vai trò dân vận, ông nhớ học lời Bác dạy: “Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công, lấy sức dân giải phóng cho dân” lấy lợi ích của người dân làm đầu. Nhớ lại ngày đầu gian nan, trăn trở, vận động bà con hiến đất. Dân nghèo, núi non hiểm trở, tiền đâu mà thuê máy san gạt? Rồi cái gì cũng có lời giải, lần lần gỡ rối cũng ra đầu.
Được sự chỉ đạo sâu sát kịp thời của chính quyền địa phương, cùng quyết tâm cao của chi bộ và đồng lòng của người dân. Như vỉa quặng đã được khai mở, như máng nước lần đã khơi dòng, từ việc nhỏ sẽ mở ra việc lớn.
Bí thư chi bộ – Trưởng thôn Lý Láo lủ vạch đường đo đất, tính toán hoạch định, dự toán chi phí. Khi mọi việc đã sắp đặt kỹ, bước chân Lý Láo Lủ lần đến từng nhà tỉ tê, giải thích cái được cái mất, vận động bà con hiến đất.
Bài toán đầu tiên được giải, khởi xướng có 13 hộ tự nguyện hiến 19.000 m2 đất vườn, ruộng với chiều dài con đường 1,7 km, rộng 5 m. Cuộc chinh phục lòng người mở lối đến tương lai, mở cửa đến ấm no khá êm thuận. Người dân nô nức cuốc xẻng, xà beng, phá núi mở đường như mở hội. Ai cũng muốn thể hiện cái tâm đồng lòng với ý đảng. Người có điều kiện hơn giúp nhà chưa có điều kiện. Điều quan trọng là họ xác định, mở đường là cho nhà mình đi, cho bà con xóm thôn mình hưởng thụ. Lý Láo Lủ bảo: dân đã thông người này rỉ tai người khác mọi việc đều thuận, sức dân như sức nước thác Ú Xì Sung.
Rồi tiếp đà thắng lợi, năm 2020 – 2022 tuyến đường xóm Thoong Vé đến trung tâm dài 2,5 km có 16 hộ tự nguyện hiến hơn 12.500 m2 đất vườn, nương. Có người lớn tiếng bảo tiền ở đâu mà thuê máy, thuê thiết bị?
Với cách làm và kinh nghiệm đã có, Bí thư Lý Láo Lở bình tĩnh nhẹ nhàng giải thích vận động, những hộ có điều kiện ứng tiền cho những nhà khó khăn rồi trả nợ bằng ngày công lao động, ông còn đứng ra làm tín chấp giữa các bên. Cách làm này được người dân tin tưởng và ủng hộ, bản thân gia đình bí thư cũng dành dụm để bao giúp mấy hộ khó khăn. Từ sự tiên phong đó đã làm mồi lửa hâm nóng trái tim những thành viên khác. Tất cả vì đường, vì lợi ích chung. Máy móc, con người đồng loạt lại tiến quân vào những cung đường chênh vênh hiểm trở. Máy xúc đào đắp đến đâu mặt đường hiện ra màu đất mới đỏ au đến đó, rồi xi măng cát sỏi ùn ùn chuyển về, mặt đường láng bóng, xe máy, xe đạp chạy vèo vèo ra phố xuống chợ.
Ông Chảo Tả Pụng, một người dân trong thôn, kể lại: Có con đường đã “cõng” mấy người ốm nặng đi cấp cứu dưới bệnh viện tỉnh kịp thời, chứ không đã đi chầu ông bà rồi.
Những câu chuyện về đường cứ như huyền thoại nở ran trên đỉnh núi mờ sương này. Bao đời nay dấu chân trâu, ngựa bập bõm làm tim đường cho bước chân người do vậy họ đã thấm cái giá trị cuộc sống.
Trong những năm đầu mở đường, những người dân trong thôn nghèo Ú Xì Sung đóng góp gần 500 triệu đồng và huy động tổng cộng hơn 1.400 ngày công, ngoài ra kêu gọi xã hội hoá hàng trăm triệu đồng từ các tổ chức cá nhân cùng sự hỗ trợ vật liệu của Nhà nước. Đường đã thông, ngõ thoáng, đường bê tông cứ nối dài theo bước chân về các xóm trong thôn, mưa gió giá rét không đủ sức làm tình làm tội những con người trên đỉnh mờ sương này nữa. Ú Xì Sung như được thay da đổi thịt, xoá mọi mặc cảm “ốc đảo” trên đỉnh núi mù sương một thời.
Từ đường giao thông mở ra cho Ú Xì Sung nhiều hướng phát triển kinh tế. Các nông lâm thổ sản từ núi xuống phố giao thương thuận lợi và ngược lại. Các mô hình phát triển kinh tế hình thành. Từ năm 2015, Tả Phời được công nhận Nông thôn mới.
Theo kết quả điều tra thống kê, thôn Ú Xì Sung có 73 hộ 369 nhân khẩu, đến năm 2023 có 7 hộ nghèo chiếm tỷ lệ 9,72% thì đến tháng 11/2024 hộ nghèo giảm chỉ còn 1 hộ, cả thôn không còn nhà dột nát, một nỗ lực lớn mà cấp uỷ chính quyền nhân dân Ú Xì Sung đạt được đáng trân trọng. Trong thôn đã có nhiều gia đình phát triển kinh tế có thu nhập cao từ vườn rừng, cây thảo quả, chè và chăn nuôi như gia đình ông Chảo Ông Lài, Chảo Ông Sểnh, Lý Láo Sử… Đang là những hình mẫu trong phát triển kinh tế tại thôn.
Nhớ lại ngày mới phát triển cây chè, Bí thư Lý Láo Lủ đã đi đầu và vận động 2 hộ gia đình khác là Chảo Tả Pụng, Chảo Hồng Sểnh cùng làm. Ba gia đình đi đầu tiên phong trào đưa cây chè về xứ Mù sương này trồng được 1,7 ha. Hợp đất, hợp khí hậu uống sương tắm lạnh, chè phát triển xanh tốt. Đến nay Ú Xì Sung có 24,8 ha chè Shan tuyết ngon nổi tiếng, thêm nguồn thu nhập cao cho người dân trong thôn. Nhờ có cây chè, cây măng sặt, cây thảo quả, lúa, ngô và chăn nuôi… Lại có đường thuận lợi, sản phẩm làm ra không bị ép giá từ đó đời sống người dân ngày càng được cải thiện nâng cao.
Theo ông Lê Trường Giang, Phó Bí thư Đảng uỷ – Chủ tịch UBND xã Tả Phời cho biết: “Đồng chí Lý Láo Lủ là một Bí thư điển hình của 18 chi bộ thôn bản trong xã. Anh còn là Phó Chủ tịch Hội nông dân xã từ năm 2016. Là người có uy tín, được nhân dân tin yêu…”.
Với thành tích nhiều năm qua Bí thư chi bộ Lý Láo Lủ đã vinh dự hai lần nhận được Bằng khen của Chủ tịnh UBND tỉnh, 1 Bằng khen của Hội nông dân tỉnh, nhiều năm liền là đảng viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Năm 2024 ông vinh dự là đại biểu dự Đại hội Dân tộc thiểu số thành phố Lào Cai. Từ uy tín và niềm tin yêu của nhân dân, được nhân dân tôn vinh như người “Thắp đuốc” sáng soi con đường của Đảng trên đỉnh núi Ú Xì Sung.
Tạm biệt Ú Xì Sung, trên những nương chè mơn mởn búp. Ánh nắng ngày mới đang bừng sáng trên núi đồi nơi “nóc nhà” thành phố Lào Cai.
Minh Anh
Nguồn: Văn nghệ Lào Cai
