Dựa vào nhu cầu sử dụng kem chống nắng thông thường, thị trường nở rộ quảng cáo “viên uống chống nắng”. Nhiều người đã “đặt trọn niềm tin” vào quảng cáo mà phó thác làn da của mình. Sản phẩm này thật sự có tác dụng như lời đồn thổi hay không?
Viên uống bảo vệ da chống nắng là gì?
Viên uống bảo vệ da mà ngày nay người tiêu dùng hay gọi là “viên uống chống nắng” chủ yếu chứa các thành phần beta caroten – có tác dụng chống đỏ da, chống tổn hại chất nền của da do tia UV; lycopen – chống đỏ da, viêm, tổn hại gen di truyền DNA, gốc tự do, chống ung thư; astaxanthin – chống gốc tự do, chống viêm, chống ung thư, chống tổn hại cơ chất của da do lão hóa. Và thành phần chính là polypodium leucotomos – chiết xuất từ cây dương xỉ vùng Trung Mỹ.
Các sản phẩm này có thể có nguồn gốc từ thực vật hoặc không phải từ thực vật. Đây là loại thực phẩm chức năng có tác dụng giúp cơ thể tự tạo một hàng rào bảo vệ khỏi tác hại của ánh nắng.
Các nghiên cứu của một vài nhà khoa học cho rằng chiết xuất dương xỉ làm tăng thời gian chịu đựng của da dưới tia UV.
Ngoài ra, chất này còn có thể chống bỏng rát cũng như giảm độ nhạy cảm da do ánh sáng ở những người có tiền sử phát ban da khi tiếp xúc với mặt trời.
Một số hãng còn bổ sung các thành phần tăng cường chất chống oxy hóa nhằm khử các gốc tự do, giúp tăng sinh collagen cho da như chiết xuất của lựu, trà xanh, vitamin E, C, A, D…
Cây dương xỉ (tên khoa học là Polypodium leucotomos), có nguồn gốc từ những vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới của châu Mỹ. Chiết xuất lá cây dương xỉ đã được khoa học chứng minh chứa nhiều “hoạt chất quý” giúp bảo vệ sức khỏe và chống lại bệnh tật.
Đặc biệt, trong vài năm gần đây, một số nghiên cứu đã chứng minh rằng dương xỉ có tác dụng chống nắng, chống tia tử ngoại và làm đẹp da an toàn và hiệu quả.
Khi phân tích thành phần, các chuyên gia phát hiện trong chiết xuất lá dương xỉ có nhiều loại hợp chất thực vật thiên nhiên như calagualine (một saponin chống khối u của polypodium leucotomos); các phenol bao gồm: acid ferulic, acid vanillic và acid caffeic; và một số hợp chất giúp chống oxy hóa mạnh như acid dihydrobenzoic và acid hydroxybenzoic.
Một nghiên cứu kéo dài 12 năm của Đại học Harvard (Hoa Kỳ) đã khẳng định, chiết xuất lá dương xỉ mang đến một số công dụng nổi bật đối với làn da như sau:
– Giúp căng da, giảm nhăn, phòng ngừa lão hóa da bằng cách bảo vệ cấu trúc nền của da nhờ giảm tác động của men tiêu hủy protein – MMP (Matrix Metalloproteinases).
– Giảm sạm da và làm sáng da do ức chế hoạt động của tế bào hắc tố melanin đến 50% thông qua việc trung hòa các chất như superoxid anion, gốc tự do, 8-oxid-guanosine… Do đó chiết xuất dương xỉ còn được gọi là “kem chống nắng” bằng đường uống và được tồn tại trong các sản phẩm viên uống hỗ trợ làm sáng da, giảm sạm nám, trị rám má, chống lão hóa…
– Chống viêm, tăng cường hệ miễn dịch của da (hiện tại đã được ứng dụng trong việc điều trị hỗ trợ các bệnh lý miễn dịch như viêm da cơ địa, vẩy nến, bạch biến, phát ban ánh sáng… tại Hoa Kỳ).
Như vậy, chiết xuất lá dương xỉ vừa giúp chống nắng, chống tia tử ngoại (UVA, UVB) vừa giúp trẻ hóa và hỗ trợ điều trị một số bệnh lý thuộc chuyên khoa da liễu.
Một số nghiên cứu về ứng dụng cụ thể chiết xuất lá dương xỉ dùng qua đường uống cũng đã được triển khai. Một nghiên cứu đã thu thập mẫu sinh thiết da của một nhóm người có tiếp xúc với tia tử ngoại/ánh nắng mặt trời được sử dụng viên uống chứa PLE. Khi chiết xuất dương xỉ được hấp thụ qua thành ruột, da sẽ ít bị đỏ và có giảm bị cháy nắng hơn sau khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Ngoài ra, chiết xuất lá dương xỉ cũng làm giảm hẳn tác hại của các tia tử ngoại trên da có liên quan đến sự phát triển ung thư da.
Nhóm nghiên cứu đã khẳng định “Đây là báo cáo đầu tiên về chất chống oxy hóa đường uống có thể giảm thiểu tổn thương DNA”. Nhờ đó chiết xuất lá dương xỉ PLE có thể ngăn ngừa những tổn thương da lâu dài như bệnh ung thư da. Tuy nhiên, “viên uống chống nắng” này chỉ phát huy tác dụng khi đảm bảo có chứa đủ hàm lượng PDL từ 240 mg, được uống 1 – 2 viên mỗi ngày trong 2 – 3 tháng.
Vì thế không thể có tác dụng ngay và liền mà thay vào đó cơ thể chúng ta cần phải có thời gian tích trữ tối thiểu 14 ngày và từ sau ngày 15 trở đi, cơ thể mới có một “rào chắn” bảo vệ chống tác hại của các yếu tố từ môi trường, đặc biệt là chống tia UV sau khi được uống 2 giờ trước khi ra ngoài.
Hơn hết, viên uống chống nắng cũng cần phải được duy trì hàng ngày, ví dụ ngày hôm đó bạn chỉ ở nơi có bóng râm, trong phòng bị hắt nắng…, bạn cũng nên duy trì uống viên chống nắng để cơ thể có thể hấp thụ và sử dụng những dưỡng chất đó như một quá trình.
Đường uống không thể thay thế kem chống nắng
Viên uống chống nắng không phải là thuốc điều trị và theo FDA, viên uống chống nắng không có khả năng thay thế kem chống nắng trong việc bảo vệ làn da tránh tác hại của ánh nắng mặt trời mà chỉ có tác dụng hỗ trợ cơ thể chống nắng và có thể một phần chống lão hóa từ bên trong.
Như vậy, cần phải được nghiên cứu thêm để biết cách sử dụng tối ưu các loại viên uống này và sự an toàn lâu dài của chúng.
Việc hạn chế ra nắng, tìm kiếm bóng râm, đeo kính mát, mặc quần áo bảo hộ và bôi kem chống nắng phổ rộng, kháng nước khi làm việc bị đổ mồ hôi hoặc tiếp xúc nước nhiều, với chỉ số SPF ≥ 30 chống UVB và PA ≥ 2+ chống UVA, vẫn là phương pháp chống nắng đáng tin cậy nhất.
TS.BS. LÊ THÁI VÂN THANH
(Trưởng khoa da liễu – thẩm mỹ da, Bệnh viện đại học y dược TP.HCM)
