Trước đây, cóc được biết như một thức ăn bổ cho trẻ suy dinh dưỡng, còi xương trong dân gian. Điều này cũng có cơ sở và được chứng minh bằng kinh nghiệm cuộc sống, những trẻ suy dinh dưỡng có khả năng phục hồi tốt khi ăn thịt cóc. Từ đó, câu hỏi được đặt ra là: phải chăng hàm lượng chất đạm trong thịt cóc cao hơn những loại thịt khác?
Tới nay, câu hỏi này đã được các nhà khoa học nghiên cứu định lượng hàm lượng protein và một số yếu tố vi lượng (sắt, kẽm, natri, kali, calci, ma-nhê, mangan).
Kết quả cho thấy, hàm lượng đạm trong thịt cóc (đã được sấy khô) khá cao, trong 100 g thịt cóc có tới 53,16 g chất đạm, tuy vậy vẫn thấp hơn lượng đạm trong thịt ếch, thịt heo, thịt gà và thịt bò sấy khô.
Nhưng điều gây bất ngờ nhất là hàm lượng vi chất kẽm (Zn) vô cùng cao (9,75 mg%), gấp 4 lần so với lượng kẽm chứa trong các loại thịt khác, và hàm lượng sắt (Fe) cũng rất cao (65 mg%) cao gấp 11 lần lượng sắt trong thịt heo nạc, gấp 7 lần trong thịt gà và gấp 5 lần so với thịt bò – loại thịt được biết đến là thức ăn giàu chất sắt và bổ máu nhất.
Như vậy, rõ ràng là thịt cóc đã tác động lên trẻ em suy dinh dưỡng, thiếu protein – năng lượng.
Những điều còn bí ẩn về thịt cóc?
Bên cạnh giá trị dinh dưỡng đã được chứng minh của thịt cóc, người ta còn băn khoăn rất nhiều trước khi sử dụng do tình trạng ngộ độc thịt cóc vẫn thường xảy ra và rất thương tâm vì nạn nhân thường là trẻ con – đối tượng được dành cho “phương thuốc bổ” này. Có trường hợp ngộ độc do ăn phải thịt cóc, có trường hợp do gan cóc, trứng cóc,… Vậy thật sự, độc tố của cóc nằm ở đâu?
Theo các thầy thuốc Đông y, thời xa xưa người ta không hề sử dụng phần được xem là có giá trị dinh dưỡng trong cóc (thịt cóc) mà chỉ sử dụng mặt trái “phản dinh dưỡng” – chính là độc tố của cóc để điều chế nhiều loại thuốc khác nhau.
Người Trung Quốc đã điều chế lớp da khô của loài cóc địa phương (có tên khoa học là Bufo Bufo Gargarizans) thành bài thuốc Chan’su được dùng để trị đau răng, viêm xoang và xuất huyết nướu răng. Người Nhật cũng điều chế tương tự và đặt tên nó là Senso. Những nhà hóa học người Đức đã chiết xuất được chất Bufalin chuyên trị bệnh tim mạch.
Tuy nhiên, những phương thuốc dân gian này cũng khét tiếng là gây tử vong cho bệnh nhân vì giới hạn giữa liều tác động và liều gây độc vô cùng mỏng manh.
Nhà soạn kịch lừng danh William Shakespeare cũng thường tận dụng yếu tố 2 tác dụng của những loại độc tố thiên nhiên để tạo thêm sự ly kỳ và bi kịch cho những vở kịch của mình. Trong “Romeo và Juliet” ông tạo tình tiết Juliet uống độc tố tetrodotoxin (có trong cá nóc) để tạo cái chết giả, nhưng trong vở kịch “Macbeth” ông lại sử dụng một độc tố bufotoxin được chiết xuất từ cóc cho một cái chết giả.
Vậy, độc tố cóc ở đâu?
Không phải ngẫu nhiên mà cóc được mệnh danh là “cậu ông trời”. Cũng có giả thuyết cho rằng, sở dĩ không có loài nào dám tấn công hay ăn thịt cóc là do ghê sợ lớp da xù xì của nó. Nỗi sợ này có cơ sở vì hầu như toàn bộ độc tố của cóc đều nằm ở da. Nơi sản xuất độc tố chính là tuyến mang tai, thay vì có vai trò là tuyến nước bọt như các loài khác, nó sản xuất độc tố và thông thương với các tuyến trên da bằng nhiều lỗ. Tuyến mang tai hình bầu dục và ở mỗi bên cổ. Ngoài ra, cũng có nhiều tuyến tiết độc tố ở vị trí xa thân mình hơn như ở chân, gối, mắt cá chân. Ngoài lớp da, và các tuyến này, độc tố còn có ở gan và trứng.
Toàn bộ trong nọc độc cóc có hơn 26 hỗn hợp chất hóa học khác nhau, và không phải tất cả đều là chất độc. Ở mỗi loài, hàm lượng của các thành phần này cũng khác nhau, do đó có loài độc nhiều, có loài độc ít.
Các dấu hiệu ngộ độc xảy ra do sự phối hợp của các nhóm chất độc và không biểu hiện riêng rẽ, có thể xuất hiện ngay lập tức hoặc 1 – 2 giờ sau khi ăn, gồm các biểu hiện:
- Tiêu hóa: ứa nước bọt, chướng bụng, buồn nôn, tiêu chảy.
- Tim mạch: tim đập nhanh hoặc loạn nhịp hoàn toàn, mệt mỏi.
- Thần kinh: lạnh và tê tay chân.
Tình trạng ngộ độc có thể tiến triển nặng hơn sau 15 phút kèm theo các bất thường về mặt thần kinh: ảo giác, tâm thần hoang tưởng, tăng hay giảm thân nhiệt tiếp tục, thở nhanh (có thể dẫn đến ngưng thở và tử vong),…
Tình trạng ngộ độc thịt cóc xảy ra với các biểu hiện phức tạp và khó điều trị vì nọc độc của cóc cho đến nay vẫn chưa có thuốc giải đặc hiệu.
Đối với nạn nhân bị ngộ độc do ăn cóc, người nhà nên gây ói lập tức và đưa ngay nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để điều trị hỗ trợ kịp thời.
Vậy, có nên ăn thịt cóc?
Giá trị dinh dưỡng của cóc không thể phủ nhận, nhất là về mặt đạm và các vi chất. Tuy nhiên mức độ bổ dưỡng của thịt cóc không đáng cho chúng ta mạo hiểm. Nên chọn những thực phẩm vừa ngon, bổ, vừa an toàn, lại rẻ hơn thịt cóc để bổ sung đạm và các vi chất.
D.S
Hình bìa: Đạm trong thịt cóc vẫn thấp hơn thịt gà, heo, bò.
| Một số vụ ngộ độc do an thịt cóc Trước đây, có nhiều người bị ngộ độc cóc nặng, như vụ 3 người vừa ăn thịt “cậu ông trời” đã phải nhập Trung tâm chống độc BV Bạch Mai (Hà Nội), trong đó một người tử vong. Một gia đình khác ở Cần Thơ mất cùng lúc 2 đứa con cũng do ăn thịt cóc. Do phải bươn chải cuộc sống, họ phải đành để đứa lớn nhất mới 10 tuổi trông đàn em 4 đứa. Chúng tha thẩn chơi và bắt cóc về làm một bữa thịnh soạn. Cả 5 chị em cùng san sẻ những miếng thịt cóc ngon lành. Đứa chị thương em nên đã nhường phần ngon và bổ nhất, theo nó, cho 2 đứa em nhỏ nhất, đó là “trứng và gan cóc”. Đứa bé nhất chưa đầy 2 tuổi, bên nấm mộ khói hương nghi ngút và những tiếng khóc than đớn đau của cha mẹ, chị em, có cả đôi giày be bé mà trong cuộc đời nó chưa từng được mang qua một lần. |
