Mãn kinh là tình trạng mà mọi phụ nữ đều sẽ trải qua ở một độ tuổi nhất định. Thời kỳ mãn kinh có thể gây ra ra nhiều thay đổi về tâm trạng và thể chất ở người phụ nữ.
Mãn kinh là dừng hẳn kinh nguyệt, là kết quả của việc giảm sản xuất estrogen và progesterone trong buồng trứng. Độ tuổi mãn kinh của mỗi người không giống nhau, thường xảy ra vào những năm 45-55 tuổi. Nhưng cũng có những người mãn kinh sớm hơn hoặc muộn hơn thế.
Thời kỳ mãn kinh có thể bắt đầu với biểu hiện kinh nguyệt thất thường, có thể kéo dài trung bình 7 năm.
Mặc dù mãn kinh liên quan đến việc buồng trứng mất chức năng sinh sản, nhưng việc suy giảm hormone nội tiết tố có thể gây ra một vài vấn đề cho cơ thể. Sau đây là những tác động của kỳ mãn kinh đối với phụ nữ:
Bốc hỏa
Cảm thấy nóng nực, kèm theo da đỏ bừng và đổ mồ hôi là một trong những tình trạng thường gặp nhất trong thời kỳ mãn kinh.
Nguyên nhân là do hệ thống nội tiết giảm sản xuất các hormone chịu trách nhiệm sinh sản là estrogen và progesterone.
Cơn bốc hỏa này có thể đến đột ngột, xảy ra vào ban ngày hoặc ban đêm, kéo dài chỉ vài giây hoặc vài phút trong một lần. Triệu chứng này có thể biến mất khi mãn kinh hoàn toàn hoặc kéo dài vài năm sau khi mãn kinh.
Để tránh những cơn bốc hỏa, nên hạn chế các thực phẩm nóng, bao gồm các loại đồ uống nóng, rượu bia và cả cà phê.
Tăng cân
Sự lão hóa có thể làm quá trình chuyển hóa chậm lại và gây tăng cân. Nhưng thời kỳ mãn kinh cũng là nguyên nhân khiến phụ nữ bị tăng cân vì cơ thể dự trữ nhiều năng lượng hơn trong thời kỳ này.
Thừa cân béo phì làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, đái tháo đường tuýp 2, tim mạch và một số bệnh khác.
Vì vậy, phụ nữ đang trong thời kỳ mãn kinh nên tập thể dục thường xuyên và duy trì thói quen sinh hoạt, ăn uống lành mạnh để kiểm soát cân nặng của mình.
Giảm ham muốn tình dục
Phụ nữ đạt đến giai đoạn mãn kinh khi cơ thể ngừng sản xuất trứng để thụ tinh. Điều này đồng nghĩa với việc không có kinh nguyệt hàng tháng và không có chất nhầy cổ tử cung dẫn đến tình trạng khô teo âm đạo.
Âm đạo khô, teo, dễ trầy xước có thể gây đau đớn khi quan hệ tình dục, từ đó làm giảm ham muốn tình dục. Tuy nhiên điều này không phải là vĩnh viễn. Một số chất bôi trơn có thể hữu ích trong hoạt động tình dục. Và cơ thể cũng tự có cách để tăng ham muốn tình dục khi đang chịu tác động từ thời kỳ mãn kinh.
Tâm trạng thay đổi thất thường
Thời kỳ mãn kinh có thể ảnh hưởng tâm trạng của đa số phụ nữ. Đôi khi họ cảm thấy rất vui vẻ, nhưng sau đó lại thấy thất vọng, mệt mỏi, hoặc đôi khi rất dễ tức giận hoặc buồn bã.
Một phần nguyên nhân là do bị mất ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ vì những cơn bốc hỏa, đổ mồ hôi ban đêm khiến phụ nữ bị thức giấc hoặc khó đi vào giấc ngủ.
Thậm chí, một số phụ nữ có thể bị rối loạn lo âu hoặc trầm cảm trong giai đoạn này. Nếu những đợt lo lắng và buồn bã kéo dài hơn 2 tuần, hãy gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị.
Són tiểu
Phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh có thể đi tiểu thường xuyên hơn, tiểu lắt nhắt, tiểu đêm do nồng độ estrogen suy giảm.
Estrogen vốn giúp bảo vệ mô, niêm mạc bàng quang và niệu đạo. Sự suy giảm estrogen có thể dẫn đến rò rỉ bàng quang. Tình trạng này gọi là són tiểu hoặc tiểu không kiểm soát. Nó có thể xảy ra khi cười, tập thể dục, ho hoặc hắt hơi.
Có thể hạn chế tình trạng này bằng cách tránh ăn các thực phẩm như: đồ cay, trái cây có múi, cà chua, táo, nước ngọt, cafein và rượu bia… hoặc một số bài tập kiểm soát bàng quang.
Tăng nguy cơ tim mạch
Phụ nữ mãn kinh có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn. Nguyên nhân là do lượng cholesterol LDL tăng nhanh sau khi phụ nữ mãn kinh, thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ các cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Trong thời kỳ này, phụ nữ cũng có thể cảm thấy chóng mặt hoặc tim đập nhanh.
Phụ nữ có thể hạn chế nguy cơ tim mạch sau mãn kinh bằng chế độ ăn uống, sinh hoạt và rèn luyện lành mạnh, giữ cân nặng hợp lý, hạn chế rượu bia và không hút thuốc lá.
Tăng tình trạng loãng xương
Các hormone nội tiết tố đóng một vai trò nhất định trong hoạt động chu chuyển xương và mật độ xương.
Khi hormone estrogen suy giảm sẽ làm tăng quá trình mất xương. Phụ nữ mãn kinh thường bị mất mật độ xương nhanh chóng trong vài năm sau kỳ kinh cuối cùng. Từ đó dẫn đến tình trạng loãng xương, các khớp cũng trở nên cứng và đau nhức, làm tăng nguy cơ gãy xương.
Việc tập thể dục thường xuyên và bổ sung canxi có thể giúp làm chậm quá trình mất xương và làm tăng khối lượng cơ, cũng như giảm các triệu chứng đau xương khớp.
Một số lời khuyên mà phụ nữ nên áp dụng trong thời kỳ mãn kinh để bảo vệ sức khỏe là:
- Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày;
- Bổ sung canxi cho cơ thể;
- Ăn chất béo có lợi cho cơ thể từ dầu cá, dầu hạt lanh, dầu hướng dương, cá béo, hạt óc chó, hạt chia…
- Hạn chế: thịt đỏ, mỡ, nội tạng động vật, bơ động thực vật, thức ăn nhanh;
- Tăng cường bổ sung chất xơ, vitamin C, beta carotene từ rau xanh và trái cây;
- Uống đủ nước;
- Ngủ ngon hơn bằng cách thư giãn, giữ nhiệt độ phòng ngủ thích hợp và tránh uống nhiều nước trước khi đi ngủ;
- Hạn chế uống rượu bia, cà phê, nước ngọt và không hút thuốc lá;
- Khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sức khỏe. Đặc biệt là tình trạng mãn kinh sớm hoặc mãn kinh muộn có thể làm tăng nguy cơ một số bệnh ung thư như ung thư cổ tử cung và ung thư vú.
- Hình bìa: Tâm trạng thất thường trong thời kỳ mãn kinh
Nguồn: Phòng khám Bệnh viện Đại học y dược 1
