Đây là tên của tập sách viết về vùng đất Phú Yên được tác giả Trần Huiền Ân dày công sưu tập tư liệu. Tập sách viết về đất nước – quê hương, nhưng không phải là địa chí Phú Yên, nên Phú Yên – đất và người không theo trình tự của một quyển địa chí.
Tác giả không thiên về miêu tả, tường thuật đầy đủ mọi cảnh trí, sinh hoạt của Phú Yên kể từ thuở những lưu dân người dân Việt theo bước chân Lương Văn Chánh đến đây khai hoang, lập nghiệp.
Dữ liệu sơ thảo của sách được tác giả chuẩn bị từ năm 1996 – 2019, và qua nhiều lần chỉnh lý, bổ sung cho đầy đủ, chuẩn xác.
Tâp sách có 5 phần chính: lược sử một vùng đất; thiên nhiên; đời sống kinh tế xã hội; đời sống tinh thần; di tích – nhân vật.
Ở phần đầu tiên của tập sách, sách cung cấp cho bạn đọc các đơn vị hành chính của Phú Yên qua các thời kỳ, từ thời đầu mở đất của Lương Văn Chánh đến thành lập dinh Phú Yên (1558 -1771), giai đoạn chiến tranh Tây Sơn – Nguyễn Vương (1771 – 1802), trấn Phú Yên đến tỉnh Phú Yên (1802 – 1945), Phú Yên chín năm kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954), Phú Yên 21 năm chế độ miền Nam (từ 1954 – 4/1975), và tỉnh Phú Yên ngày nay.
Ở trang 54, tác giả có cung cấp một tư liệu quý, đó là: Phú Yên còn là nơi phái đoàn ngoại giao đầu tiên của Hoa Kỳ đến Việt Nam. Cụ thể, người Mỹ đầu tiên đặt chân đến Việt Nam là John White, vào năm 1819 (Kỷ Mão) dưới triều vua Gia Long, nhưng chỉ là một thương gia với tư cách cá nhân. Đến năm 1832 (Nhâm Thìn), Minh Mạng thứ 13, một phái đoàn chính thức của Hoa Kỳ đến thăm nước Đại Nam tại Phú Yên. Phái đoàn do Edmund Roberts dẫn đầu, được tổng thống Hoa Kỳ lúc bấy giờ là Andrew Jackson ủy nhiệm.
Ở các phần còn lại của tập sách dày hơn 400 trang này, bạn đọc sẽ được cung cấp thêm rất nhiều thông tin bổ ích khác về sản vật, di tích, và nét đẹp văn hóa, con người của vùng đất Phú Yên.
Tác giả Trần Huiền Ân, sinh năm 1937, tên thật là Trần Sĩ Huệ, là một nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học, lịch sử. Ông là người con của đất Phú Yên, quê ở làng Vân Hòa, tổng Sơn Xuân, huyện Sơn Hòa; đã có hơn 40 tác phẩm, đầu sách được xuất bản. Một số tác phẩm gần đây của ông: nghiên cứu tục ngữ, ca dao trên Nam phong tạp chí (NXB Đại học quốc gia Hà Nội, 2017) và tạp luận ăn uống nói cười & khóc (NXB Trẻ, 2018).
