Qua nhiều thế hệ trao truyền cùng với đôi bàn tay khéo léo, người dân đất đảo Lý Sơn đã tạo nét ẩm thực đặc trưng mang đậm văn hoá và lịch sử của vùng đất, con người nơi đây.
Trải qua hàng trăm năm, ẩm thực Lý Sơn vẫn giữ được nét xưa trong các dịp cúng, lễ. Nó phản ánh rõ nét mối quan hệ chặt chẽ giữa con người với môi trường tự nhiên.
Trong hành trình tìm kiếm hải vật, sản vật, vẽ bản đồ, lập bia, cắm mốc chủ quyền tại vùng biển đảo Hoàng Sa, chinh phục thiên nhiên… ẩm thực của người dân đất đảo đã thể hiện rõ thái độ ứng xử của con người đối với tự nhiên để đảm bảo duy trì cuộc sống trong mọi hoàn cảnh.
Con người đã biết tận dụng những nguồn sản vật dồi dào từ thiên nhiên, biển cả ban tặng. Họ chọn lọc, sáng tạo nhiều món ăn phù hợp với điều kiện sống. Sự thích ứng với môi trường tự nhiên đã thể hiện được tính sáng tạo và linh hoạt của con người, tạo nên những đặc trưng riêng, độc đáo trong văn hóa ẩm thực tại Lý Sơn.
Trong các ngày lễ tế đình, cúng các bậc tiền nhân, các tộc họ đã phân công cho các thành viên trước đó nhiều ngày để chuẩn bị mọi thứ. Trong đó có những món ăn như hoa quả, bánh ít, bánh tét, bánh in, thịt heo, thịt gà, ram, chả… Nhiều lễ vật gửi gắm lời cầu mong cho dân làng có cuộc sống an hoà.
Đặc biệt, trong Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa, ngoài những vật phẩm như cúng đình, các họ tộc còn chuẩn bị thêm các món ăn chế biến từ cá, tôm, cua…
Theo ông Phạm Thoại Tuyền, ở thôn Đông An Vĩnh, cá, cua, tôm được dùng làm tế phẩm nhằm giáo dục cho con cháu gợi nhớ khi xưa đội hùng binh đã sử dụng khi đi làm nhiệm vụ khai thác sản vật, cắm cột mốc và dựng bia chủ quyền trên các quần đảo ngoài khơi Biển Đông nước ta.
Những năm gần đây, Lý Sơn rất chú trọng phát triển du lịch gắn với văn hóa ẩm thực. Ngay trong các tour, tuyến du lịch, ẩm thực được xem như một lợi thế cạnh tranh, là lời mời hấp dẫn du khách đến với Lý Sơn.
Trên khắp các vùng miền Việt Nam nhiều nơi có sản vật biển như tôm, cua, cá, mực… Vì thế, khó có thể coi chúng là đặc sản riêng của vùng nào, xứ nào. Tuy nhiên, tùy cách chế biến, cách dùng, khi món ăn trở thành nét độc đáo, mới lạ và cuốn hút… thì nó trở thành đặc sản.
Ví như món bánh ít lá gai, gỏi đồn đột, cháo nhum, ốc cừ xào sả ớt, ốc nhảy luộc chấm muối tiêu chanh, cá mú hấp bầu, mực vòi trộn dưa leo, cá chình nướng lá lốt, rau đông dùng để nấu xu xoa… thì gần như “độc quyền” của Lý Sơn.
Chị Nguyễn Thuý Hằng, du khách đến từ TP.Hồ Chí Minh cho biết, ngoài những món ăn đặc trưng, thì lời nói, cách nói mộc mạc, đơn giản, chân thành và xử sự thân thiện, mến khách của người dân khiến nhiều du khách luôn nhớ về đất đảo và con người Lý Sơn.
NGUYỄN NHÃ
- Hình bìa: Bánh ít lá gai Lý Sơn. ẢNH: NG.NHÃ
Nguồn: Báo Quảng Ngãi điện tử
