Sâu khoang còn có tên là sâu ăn tạp, bởi hầu hết rau màu, lúa khoai, đến cây lâm nghiệp, cây rừng chúng không từ cây nào. Nhà vườn trồng rau rất bức bối về nạn sâu khoang bởi sự phá hại của chúng được ví như những cơn lốc. Chỉ vài ba ngày lơ là sự quan sát, ngó lại giật mình bởi vườn rau đã bị đàn sâu cắn “te tua”…
Diệt sâu khoang rất dễ. Cứ xịt phun sương bất cứ một loại thuốc trừ sâu, trúng thuốc là sâu chết liền, nhưng sự tồn dư hóa chất trên rau là khó tránh khỏi.
Để có rau an toàn, cần phải biết rõ vòng đời của sâu khoang.
Con ngài đẻ trứng vào ban đêm ở dưới mặt lá, một ổ có từ 50 – 200 trứng. Kết thúc đẻ 1 ổ trứng, nó phủ lên một lớp lông màu vàng rơm.
Một con ngài cái đẻ từ 500 – 2.000 trứng trong mấy ổ, đẻ xong rồi chết.
Khi lấy panh và cây dao nhỏ vạch lớp lông, dề trứng lộ ra những quả trứng hình bán cầu xếp sát nhau.
Trứng sâu khi mới đẻ màu vàng, sau chuyển màu tro tối.
Sau 3 – 7 ngày (tùy loài), trứng nở thành sâu.
Quãng thời gian hiện diện từ sâu nhỏ bằng đầu kim đến lớn nhất bằng đầu đũa là 12 – 27 ngày, sâu khoang ăn lá để tích lũy năng lượng.
Sâu khoang gây hại nghiêm trọng bởi đàn sâu hàng trăm, hàng ngàn con cùng cắn phá lá, gặm vỏ trái, nhanh chóng đến mức làm đám rau xơ xác chỉ sau vài giờ.
Đàn sâu cắn phá mạnh vào lúc sáng sớm, chiều mát và suốt đêm.
Ban ngày, khi có ánh nắng, sâu chui xuống dưới tán lá và nắng gắt thì chui xuống dưới đất ẩn nấp.
Sau thời gian 12 – 27 ngày, từ sâu non mới nở có màu xanh sáng, sâu lớn dần và màu chuyển sang xám xanh đến nâu đen với những sọc vàng hoặc trắng.
Ở đốt bụng thứ nhất có một vết đen to bao quanh, trên mỗi mảnh lưng có vân hình trăng khuyết.
Khi sâu đạt mức thành thục ở tuổi 6, dài từ 35 – 50 mm, nó chui xuống đất vũ hóa thành nhộng.
Nhộng màu đỏ sẫm, cuối bụng có một đôi gai ngắn.
Nhộng giấu mình dưới đất ẩm và sau thời gian làm nhộng 8 – 10 ngày nó tự hóa thành ngài (một số tài liệu về sâu hại ghi là “trưởng thành” hay “sâu khoang trưởng thành”).
Ngài chỉ sống 2 – 4 ngày nhưng trong những giờ phút quý báu của cuộc đời nó, sau khi bắt cặp, nó tranh thủ ăn để buồng trứng đẫy đà, đủ sức nở ra bầy sâu khỏe mạnh.
Con ngài sâu khoang có màu xám hoặc nâu xám, cánh trước có màu nâu vàng, có các vân ngang phủ bạc trắng óng ánh, cánh sau màu hơi trắng.
Sự ghi nhận tập tục ăn của con ngài là rất quan trọng bởi từ đó phát minh ra phương pháp loại trừ sâu ăn lá từ trước khi có trứng sâu.
Tại một hội thảo “Tự làm bả diệt sâu khoang”, bằng cách nói dễ hiểu, cán bộ khuyến nông Trần Đình Dư cho biết: “Khi con ngài (bướm đêm) bị tiêu diệt sẽ không còn xảy ra tình trạng những dề trứng sâu bám ở mặt dưới lá và sẽ không có những đàn sâu ăn lá rau nữa”.
Ngài hoạt động mạnh vào ban đêm, phát hiện nhanh mùi chua ngọt của trái cây chín rữa lên men và bay đến ăn.
Một loại bả có hương vị tương tự được chế ra bằng cách khuấy 400 ml đường với 100 ml nước, 400 ml giấm, 100 ml rượu và sau cùng cho vào 1 gói (gói 1 g) thuốc trừ sâu Regent 800 WG (không mùi, không vị) khuấy đều.
Tìm những chai nhựa pet 250 ml tạo bẫy bằng cách cắt hai lỗ lớn cách đáy chai 3 – 4 cm.
Việc cuối cùng là chiết vào mỗi bẫy 1 muỗng canh bả và đem treo trong khoảng đầu lá rau vào lúc lên đèn.
Ngài phát hiện nhanh mùi chua ngọt của trái cây chín rữa thì nhanh chóng bay tới thò vòi vào hút chất dịch chua thơm. Háu ăn, con ngài không thể phát hiện ra Regent không mùi, không vị nhưng có độc.
Để diệt ngài sâu khoang triệt để, sau 7 ngày làm lại bả, mỗi đợt xong việc phải thu gom bả dư và tiêu hủy.
Có thể làm bẫy đèn treo trên chậu nước có váng nhớt đặt trong vườn. Vào ban đêm, ánh sáng bước sóng ngắn thu hút con ngài bay vào dính cánh mà chết trong chậu nước.
